Senaryo 101/4

Merhaba! Senaryo 101 başlığı altındaki yazılarıma sıkça sorulan "hangi senaryo kitaplarını tavsiye edersin? Senaryo yazmayı öğrenmek için nereden başlamalıyım?" sorularına derli toplu bir yanıt vererek devam etmek istedim. Senaryo 101 yazılarını boşladığım için affedin, malum, yaklaşık on aydır Poyraz Karayel ile meşguldüm, o yüzden ara biraz uzun oldu.

Senaryo zanaati, teorisi adına ne derseniz deyin önemli bir yanıyla kendi kendinizi geliştirmeniz gereken bir uğraş. Sinema okullarında birkaç ders ile geçiştirilen, öğreticilerin de ne yazık ki çağın çok gerisinde kalmış bilgi ve tekniklerde direttiği, sıkça da hikayecilik/yazarlık yeteneğinin yeterli olduğu sanrısıyla öğrenilerek kazanılamayacak bir beceri zannedilen bir alan. Bu yanılgıdan çıkıp ilerlemenin başlıca yolu da senaryo teorisine ve pratiğine dair kitapları okumak, bol bol senaryo incelemek ve film/dizi izlerken ekrana, perdeye bu pencereden bakmaya çalışmak diye düşünüyorum. Ancak hem biçem, hem içerik açısından çok öğretici bu kitaplar ve mevzubahis senaryo örnekleri ekseriyetle yabancı dil gerektiriyor. Sektörün hakimi ülkenin anadili, yazılan kitaplar ve senaryolarda da etkisini gösteriyor elbette. Dolayısıyla tavsiye edeceğim kitapların önemli bir bölümünün İngilizce olduğunu akılda tutmak gerek.

Senaryo Kitapları

Piyasadaki senaryo kitaplarını teorik ve pratik diye iki başlığa ayırmam mümkün. Teori yanı ağır basan kitaplar zanaatin kalbinden seslenir, hikaye kurulumundan sahne yazımına, karakter yaratımından çeşitli akış teorilerine kadar birçok alana değinirken pratiğe yönelik kitaplar işin öncesi ve sonrası (satış, pazarlama) yazı ritüelleri ve elbette anı ve özlü sözler gibi daha keyifli, daha sektörün içinden meselelerle de ilgilenir.

Sayacağım bazı kitaplar ise aslen senaryo kitabı olmamalarına rağmen hikaye anlatıcılığının ortak dilini teorileştirdiğinden senaryo yazarları için vazgeçilmez eserler. Ben mümkün oldukça bu eserlerinin hepsinin okunması taraftarıyım ancak bir önem sıralaması yapmam gerekirse teorik kitapları yani Liste I'i öncelemenizi tavsiye ederim. Liste II için "pratik" başlığındalar diyebiliriz.

Liste I

Aşağıdaki kitaplar hem hikayelerin modern bir senaryoya nasıl dönüştürüleceğini anlatıyor hem de bunu hangi sektörel çizgiler, biçemler içinde yapmak gerektiğini gösteriyorlar. Hepsi birbirinden faydalı diyebilirim.

  • Yazarın Yolculuğu (Christopher Vogler)
  • Öykü (Robert Mckee)
  • Senaryo Yazımının Temelleri (Syd Field)
  • Lew Hunter’s Screenwriting 434 (Lew Hunter)
  • Kahramanın Sonsuz Yolculuğu (Joseph Campbell)
  • Senaryo Anatomisi (John Truby)
  • Piyes Yazma Sanatı (Lajos Egri)
  • Senaryo Kitabı (Öktem Başol)
  • Three Uses of the Knife (David Mamet)
  • Screenwriter’s Bible (David Trottier)
  • İleri Senaryo Yazma Teknikleri (Linda Seger)
  • Oyun ve Senaryo Yazma Tekniği (Turgut Özakman)
  • Freytag's Technique of the Drama: An Exposition of Dramatic Composition and Art (Gustav Freytag)

Teori yönü ağır basan bu kitapların yanı sıra yukarıda da belirttiğim gibi senaryodan daha geniş ve daha uzun bir geçmişe sahip alanları irdeleyen öğretici kitaplar da mevcut. Şunları kesinlikle tavsiye ederim:

  • Poetika (Aristo)
  • İnsan ve Sembolleri (Carl Jung)
  • Dört Arketip (Carl Jung)
  • Görme Biçimleri (John Berger)
  • Mitolojinin Gücü (Joseph Campbell)
  • Korku Sinemasının Psikanalizi (Tolga Tan Demirci)
  • Senaryo Yazarları İçin Psikoloji (William Indrick)

Liste II

Bu kategoride yani sektörün içinden, pratik bilgiler ve anektodlarla bezeli kolay okunabilen kitaplar konusunda kaynak çok. Ancak çok ve çöp birbirine benzeyen iki kelime malum. Dikkatli olmanızı ve çok iyilerle çok kötülerin bir arada yer aldığı bu kategoride çöple vakit kaybetmemenizi öneririm. Bence faydalı olabilecek kitaplar şöyle:

  • Save the Cat (Blake Snyder)
  • Screenwriting: The Sequence Approach (Paul J. Gulino)
  • Write to TV (Martie Cook)
  • İyi Bir Senaryoyu Harika Hale Getirmek (Linda Seger)
  • Senaryoda Unutulmaz Karakterler Yaratmak (Linda Seger)
  • Senaryoda Alt Metin Yazmak (Linda Seger)
  • Profesyonel Dizi Yazarlığı (Gülden Çakır)
  • Adventures in the Screen Trade (William Goldman)

Listemizin sonuna gelirken umarım gözünüz korkmamıştır diyorum. Unutmamak gerek, bu kitapları okumak bir işi yapmanın önşartı değil. Zira bu kitaplar, başka senaryolar, kendi kendinize öğrenecekleriniz, atölyeler, dersler, okullar sizi yoktan bir senarist olarak yaratamazlar ancak şurası kesin ki daha iyi senaryo yazmanıza yardım edeceklerdir. Dolayısıyla yaptığınız işi en iyi şekilde öğrenmek ve yapmak istiyorsanız, bu kitaplar epey işinize yarayacak. Hem... Okumak güzeldir, öyle değil mi?

Bir sonraki Senaryo 101 yazısında görüşmek üzere. Senaryo 101 etiketini kullanarak ya da aşağıdaki bağlantılardan yazı dizisinin ilk üç bölümüne ulaşabilirsiniz:

Senaryo 101/1

Senaryo 101/2

Senaryo 101/3